شناسایی عوامل موثر بر پرداخت سود تقسیمی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

سود تقسیمی یکی از موضوعاتی است که از دیرباز مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است و با وجود تلاش های بسیار هنوز یکی از مسائل بحث انگیز در حوزه مدیریت مالی باقی مانده است. دلایل زیادی برای پرداخت سود نقدی یا عدم پرداخت آن وجود دارد. کشف و شناسایی دقیق عوامل اثر گذار بر سیاست تقسیم سود می تواند برای مدیران شرکت ها و نیز سهامداران آن ها مفید واقع شود. مدیران دیدی بهتر در مورد موقعیت شرکت خود از لحاظ تقسیم سود دست می یابند و بهتر می توانند تصمیم گیری کنند. سهامداران نیز می توانند تشخیص دهند که شرکت از لحاظ سود تقسیمی در چه موقعیتی قرار دارد. پس از بررسی ادبیات موضوع تعدادی از عوامل مشخص شدند که بر سیاست سود تقسیمی اثر گذار اند. این عوامل شامل نا اطمینانی به جریان نقد، مرحله عمر شرکت، تضاد نمایندگی، فرصت های سرمایه گذاری سودآوری شرکت، اندازه شرکت و موقعیت شرکت از لحاظ جریان های نقد می شود و هر یک از آن ها بر اساس نظریه ای قوی در زمینه سیاست تقسیم سود در نظر گرفته شدند. بر این اساس پنج فرضیه در نظر گرفته شد. برای بررسی این فرضیه ها، ابتدا متغیرهای مورد نظر تعیین و سپس اطلاعات لازم برای نمونه شامل 141 شرکت عضو بورس، طی یک دوره 8 ساله از سال 1380-1387 گردآوری گردید. با توجه به اینکه هدف از پژوهش تعیین عوامل اثر گذار بر پرداخت سود تقسیمی است؛ مدل لاجیت جهت تخمین به کار گرفته شد. پس از چهار مرحله پالایش، یک مدل بهینه به دست آمد. در هر مرحله، علاوه بر اینکه بهبود مدل آزمون شد، نوع داده ها نیز مورد بررسی قرار گرفت. بررسی نشان داد داده ها از نوع پانل و با اثر ثابت است. مدل نهایی حاصل که به صورت لاجیت با رویکرد پانل و با اثر ثابت تخمین زده شد، نشان داد از بین عوامل مورد نظر، نا اطمینانی به جریان نقد، مرحله عمر شرکت، فرصت های سرمایه گذاری و سودآوری شرکت بر پرداخت سود تقسیمی اثر گذار اند و سایر عوامل در نمونه مورد بررسی اثر گذار نبودند. پس از تخمین مدل، با محاسبه اثر حاشیه ای هر یک عوامل میزان تأثیر آن ها بر پرداخت سود تقسیمی محاسبه گردید. نتایج نشان داد مرحله عمر شرکت و سودآوری شرکت بیشترین تأثیر را در بین عوامل دارند.